Coöperatieve Drentsch Overijsselsche Stroocartonfabriek, later Stroocartonfabriek Hollandia in Coevorden

Gewijzigd: j:27-07-2023

Inhoud:	Links:
Gegevens Geschiedenis Emplacement	Station: Coevorden

Gegevens

Positie:	Aan de spoorlijn Zwolle - Coevorden voor het station Coevorden, rechterkant in te rijden vanuit Coevorden.
Geopend 1e keer:	1908
Gesloten 1e keer:	1915 (overgedragen aan Minke)
Geopend 2e keer:	1927 (teruggekregen van Minke)
Gesloten 2e keer:	1968

Geschiedenis

Op 7 april 1907 besluiten belanghebbenden in Coevorden de Coöperatieve Drentsch Overijselsche Stroocartonfabriek (DOS) op te richten. In het najaar van hetzelfde jaar besteedt de DOS de eerste bestekken aan. De directie vindt het belangrijk dat de fabriek zowel per boot als per spoor goed te bereiken is. Gekozen wordt voor een terrein net na de Coevordense Stadsgracht in de richting Gramsbergen. Het gebouw kenmerkt zich door twee torens aan beide zijden van het gebouw. In de volksmond krijgt de fabriek algauw de naam "het kasteel".

Op 12 juni 1908 wil de directie van de fabriek praten met de directie van de NOLS om afspraken te maken over de komst van de spooraansluiting. Naar de mening van de directie van de fabriek gebruikt de NOLS in het ontwerp te veel grond voor de aansluiting. De directie van de fabriek wil de directeur van de NOLS graag ter plekke overtuigen van de beperkte ruimte.

De fabriek krijgt op 25 juli 1908 toestemming een spooraansluiting te maken. De spooraansluiting, waarvan het wissel zich direct voor de brug over de Stadsgracht bevindt, splits op het fabrieksterrein in 2 evenwijdige sporen. In het voorjaar van 1909 begint de productie van het karton. De zaken lopen echter niet al te best. Eind 1915 gaat de fabriek failliet door het wegvallen van de handel met Duitsland vanwege de uitgebroken Eerste Wereldoorlog. De gebouwen komen in handen van de gebroeders van Joolen, die er een machinefabriek, de N.V. Coevorder Machinefabriek Gebr. van Joolen, in beginnen. De machinefabriek gebruikt de spooraansluiting niet. Op 24 december 1917 stellen de Staatsspoorwegen de spooraansluiting op naam van de gebroeders Minke uit Dedemsvaart. De machinefabriek kan zich 10 jaar op de markt handhaven. In 1925 wordt ook deze fabriek failliet verklaard.

In het Duitse Emlichheim maakt de strokartonfabriek een doorstart. Met subsidie wordt op 10 september 1926 de fabriek van Emlichheim weer naar Coevorden verplaatst. De fabriek komt in dezelfde panden die zij in 1915 had verlaten. De naam van de nieuwe fabriek is N.V. Stroocartonfabriek Hollandia-Coevorden. Coevorden is als vestigingsplaats aantrekkelijk omdat de grondstof dichtbij, in de veenkoloniën, kan worden betrokken en de stad over een goede infrastructuur voor de aanvoer ervan beschikt. Daarbij komt nog dat er voldoende goedkope brandstof (turf) en zoet water voor het productieproces aanwezig is. De directie stelt zich gerand om 70 werkloze Coevordenaren aan het werk te stellen en op te leiden tot ervaren krachten.

De N.V. Stroocartonfabriek Hollandia-Coevorden krijgt op 1 maart 1927 een nieuwe vergunning voor een spooraansluiting. De vergunning van de gebroeders Minke trekt de NS in. Zij zullen enkele jaren later tegenover de strokartonfabriek een nieuwe spooraansluiting krijgen. De spooraansluiting van de strokartonfabriek heeft tot in het jaar 1968 bestaan. De spooraansluiting wordt vooral gebruikt voor de aanvoer van ongebluste kalk. Werknemers van de fabriek scheppen de kalk met de hand uit de goederenwagons. Een klein deel van de productie voert de fabriek af met gesloten goederenwagons. Het meeste karton gaat per boot richting gebruiker. De turf, die de fabriek gebruikt als brandstof voor de ketels, wordt eveneens per boot aangevoerd.

Op 28 augustus 1928 brengt Koningin Wilhelmina met haar dochter kroonprinses Juliana een bezoek aan de fabriek. Voor de ingang is een boog gemaakt waarop de Koninklijk stel welkom wordt geheten. De directie verwelkomt de Koninklijke familie en geeft een rondleiding door de fabriek.

Vanaf de jaren 60 wordt er echter vrijwel niet meer met stro gewerkt en verandert de naam in Cartonfabriek "Hollandia-Coevorden". De onderneming is en blijft daarmee de enige strokartonfabriek die Drenthe heeft gekend. In 1970 wordt het bedrijf onderdeel van Bührmann-Tetterode, waarna de productie verviervoudigt. In 1989 gaat Hollandia-Coevorden samen met 2 Groningse kartonfabrieken wat resulteert in Triton Karton. In 1993 fuseert moederbedrijf Bührmann-Tetterode met Koninklijke Nederlandse Papierfabrieken (K.N.P.) tot de KNP-BT Groep. De verpakkingsonderdelen van beide ondernemingen (waaronder Triton) scheiden zich 4 jaar later van KNP-BT af om samen als zelfstandig bedrijf onder de naam Kappa verder te gaan. Dit levert het in 1998 opgerichte Kappa Packaging op, inmiddels een van de grootste producenten van karton en verpakkingssystemen in Europa.

Strookartonfabriek in Coevorden rond het begin van de productiestart in 1909. Rondom de gebouwen zijn nog diverse bouwmaterialen te zien. Links voor de woningen liggen nog bulten zand. Ansichtkaart, uitgave J.P. Geertsma te Coevorden. Kaart is gestempeld op 9 november 1909.

De papierfabriek is inmiddels omgebouwd tot een functioneel gebouw zonder franje. De originele woning is nog aanwezig. Foto R. van Wissen, 29 juni 2013.

Emplacement

Hollandia Coevorden 1910

Vanaf het doorgaande spoor maakt de aansluiting een bocht van bijna 90 graden. Op het terrein splitst het spoor in 2 kopsporen. Deze sporen lopen dood tegen de gebouwen van Hollandia. Mogelijk dat er korte tijd nog een 3e spoortje heeft gelegen. Er is op het terrein geen mogelijkheid voor het omlopen van de locomotief, zodat de goederenwagons vanaf het station in Coevorden geduwd moeten worden.

Vanaf de jaren 50 van de 20e eeuw maar mogelijk al eerder ligt er nog maar één spoor bij de fabriek van Hollandia.