Gewijzigd: j:12-08-2023
| Oprichting: |
8 augustus 1837 te Amsterdam |
| Opheffing: |
1938 |
| Overgenomen door: |
Fusie samen met de Staatsspoorwegen |
| Spoorwijdte: |
1435 mm |
In de tijd van de aanleg van de NOLS zijn er in Nederland 2 grote spoorwegmaatschappijen actief, de Staatsspoorwegen en de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Het noordoosten van het land is grotendeels in handen van de Staatsspoorwegen. Het ligt dan ook voor de hand dat de NOLS-lijnen door de Staatsspoorwegen geëxploiteerd worden. In alle aansluitende stations hebben de Staatsspoorwegen al voorzieningen en materiaal voorhanden. Alleen in Almelo krijgt de NOLS met de HSM te maken. Vanuit Almelo exploiteert de HSM spoorlijnen naar Deventer en Hengelo.
De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij is opgericht op 8 augustus 1837 te Amsterdam. De HSM legt de eerste spoorlijn in Nederland aan van Amsterdam naar Haarlem. De exploitatie begint op 24 september 1839. Daarna volgen nog vele lijnen door het hele land. Net als de Staatsspoorwegen exploiteert de HSM ook lijnen van derden zoals de GOLS, KNLS, EO en HN. Van 1917 begint de samenwerking met de Staatsspoorwegen. Vanuit deze samenwerking worden uiteindelijk de Nederlandsche Spoorwegen opgericht.
Op 18 augustus 1862 wordt in Almelo de Spoorweg-Maatschappij Almelo Salzbergen (AS) opgericht. De AS bouwt de spoorlijn Almelo - Hengelo - Oldenzaal - Bentheim - Salzbergen. De spoorlijn komt vanaf 18 oktober 1865 in exploitatie. Oorspronkelijk verzorgen de Staatsspoorwegen de exploitatie, maar vanaf 1 oktober 1892 komt de spoorlijn onder beheer van de HSM. Het Duitse gedeelte van de spoorlijn komt vanaf 1 juli 1924 in handen van de Deutsche Reichsbahn. Het eigendom van het Nederlandse deel komt op 1 juli 1925 in handen van de HSM en daarmee in handen van de Nederlandsche Spoorwegen.
Op 30 september 1880 wordt te Zwolle de Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij (NLS) opgericht. Reeds op 19 september 1881 krijgt de maatschappij het voorvoegsel Koninklijke (KNLS). Op 2 juli 1887 begin de exploitatie van de spoorlijnen Apeldoorn - Deventer - Almelo, Apeldoorn - Dieren en Apeldoorn - Hattemerbroek. De HSM verzorgt de exploitatie en krijgt uiteindelijk de spoorlijnen op 1 januari 1920 in haar bezit.